Op 6 juni werd de optopspecial van vakblad Roofs gepubliceerd. Onze collega Renzo Westerbeek werd geinterviewd over de rol van dakdekkers bij optopprojecten. Lees het artikel hieronder.

Vijf vragen aan Renzo Westerbeek, ontwerper en productontwikkelaar bij Creative City Solutions (CCS), een toonaangevend bureau dat zich richt op het verduurzamen en verdichten van stedelijke gebieden door middel van optoppen.

Bij optoppen gaat het niet om een reguliere dakrenovatie, maar om het toevoegen van een compleet nieuwe bouwlaag bovenop een bestaand gebouw. Daardoor verandert het dak fundamenteel van functie: het wordt niet langer de waterdichte afsluiting van het gebouw, maar een woningscheidende vloer, met bijbehorende strengere eisen voor constructieve draagkracht, brandveiligheid, geluidsoverdracht en luchtdichtheid.

Vaak is het bestaande dak niet ontworpen voor deze functie – bijvoorbeeld bij houten balklagen – en wordt daarom een intermediaire laag toegevoegd, die zorgt voor een goede krachtenafdracht en verdeling op de bestaande constructie. Voorafgaand aan de opbouw moet het bestaande dak worden voorbereid. Dit kan onder meer betekenen dat de ballastlaag zoals grind (ca. 0,50 kN/m²) wordt verwijderd om gewicht te reduceren en zo constructieve marge te creëren voor de optopping.

De dakdekker speelt hierin een sleutelrol: hij verwijdert indien nodig bestaande lagen zorgvuldig, brengt tijdelijke waterdichte voorzieningen aan, en zorgt ervoor dat er tijdens de bouw geen wateraccumulatie ontstaat. Vooral bij langdurige regenval moet goed worden nagedacht over tijdelijke hemelwaterafvoer: noodoverstorten moeten functioneel blijven, schoorstenen en opbouwen moeten beschermd worden met tijdelijke voorzieningen.

Na deze voorbereidingen volgt het maken van complexe aansluitdetails tussen bestaande gevels en de nieuwe opbouw. Hier komen verschillende eisen samen: het garanderen van de waterdichtheid, het voorkomen van koudebruggen en het uitsluiten van branddoorslag.

Vervolgens komt de definitieve dakopbouw van de optopping op het gebouw. Meestal met behulp van lichte bouwmethoden zoals staalframe of houtskeletbouw. Deze vertonen een ander thermisch gedrag. Ze warmen snel op, waardoor extra aandacht nodig is voor isolatie, zonwering en ventilatie om comfort en energieprestaties te waarborgen.

Tot slot is de dakdekker betrokken bij het integreren en voorbereiden van installaties, doorvoeren en hemelwaterafvoeren. Deze moeten niet alleen worden herlegd of verlengd, maar ook voldoen aan strengereeisen: ze lopen nu immers niet meer door een dak, maar door een woningscheidende vloer, met andere brand- en geluidsvoorschriften.

Het prepareren van een bestaand dak voor een optopping vereist fundamenteel andere kennis dan traditionele dakrenovatie. Er zijn een aantal thema’s die meespelen: constructieve interpretatie; brandveiligheid; luchtdicht bouwen en technische installaties. De bestaande dakopbouw moet goed in kaart worden gebracht en er dient gewerkt te worden met de constructeur om het draagvermogen, het type isolatie en de aansluiting op de draagconstructie te begrijpen. Door een optopping te plaatsen, hoeft het bestaande dak niet meer verduurzaamd / geïsoleerd te worden. Dit kan veel kosten besparen. Het bestaande dak isoleren of onderhouden kan een grote kostenpost zijn voor de gebouweigenaar.

De kosten voor dakisolatie (bij een Rc-waarde van 6,5) en het vervangen van de dakbedekking zijn gemiddeld 270,66 euro per vierkante meter, exclusief btw. (bron: RVO, peildatum: maart 2025)Ventilatiekanalen spelen een grote rol. Het verlengen van deze kanalen moet nauwkeurig worden afgestemd om voldoende schoorsteentrek te garanderen. Dakdekkers moeten weten hoe ze installaties veilig kunnen verleggen, verlengen zonder luchtlekken of kortsluitroutes te veroorzaken.

Tot slot is kennis van luchtdicht bouwen en dampremming essentieel. De overgang tussen oud en nieuw moet luchtdicht zijn om condensatie, comfortverlies en energielekken te voorkomen. Dit vereist zorgvuldige detaillering.

De keuze voor een geschikte dakopbouw bij optoppen hangt af van een complexe afweging tussen belasting, snelheid, geluid, brandveiligheid, bouwlogistiek en esthetiek. Maar in de meeste gevallen – zeker bij optoppen op bewoonde gebouwen – is prefab het meest geschikt. De belangrijkste reden is dat prefab bouwmethoden snelheid, precisie en minimale overlast combineren met een hoge bouwkwaliteit.

Prefab optoppen betekent dat de nieuwe woonlagen grotendeels in de fabriek worden geproduceerd en pas op locatie worden gemonteerd. Dat proces is niet alleen sneller, maar ook voorspelbaarder dan traditionele bouw. Denk aan kortere bouwtijd (soms < 3 maanden tot wind- en waterdicht), hogere bouwkwaliteit door geconditioneerde productie, en minimale hinder voor bestaande bewoners.

In de praktijk onderscheiden we drie vormen van prefab optoppen. Deze worden besproken in het artikel ‘Optoppen vanuit de fabriek’ op pagina 42.

Traditionele opbouw, het volledig terplekke bouwen met losse materialen, wordt nog maar zelden toegepast. Alleen bij historische gebouwen, complexe vormen of gebouwen zonder hijsmogelijkheid is dit nog een relevante optie. Nadeel is de veel langere bouwtijd, hogere arbeidskosten en grotere overlast voor bewoners.

Aantal structurele technische voordelen van prefab optoppen:

• Lichtgewicht constructies, zoals houtskeletbouw en staalframebouw beperken de belasting op de bestaande fundering en maken de extra verdieping(en) mogelijk zonder zware verstevigingen.
• Bouwfysische prestaties zijn in de fabriek beter te controleren, zoals luchtdichtheid, koudebrugvrij bouwen en thermische prestaties.
• Akoestische detaillering (zoals zwevende vloeren, buigslappe massa’s, akoestische ontkoppeling bij knopen) is eenvoudiger en consistenter toe te passen.
• Brandveiligheid is beter beheersbaar, doordat constructieve opbouwen, vluchtroutes en woningscheidende vloeren al in de module ontworpen en getest zijn.
• Er wordt ook gewerkt aan het vergemakkelijken van het vergunningsproces om al delen van de prefab oplossing gecertificeerd te hebben voor de bouw.

Prefab maakt het mogelijk om in één keer aan meerdere bouwregelgevingen tegelijk te voldoen: BENG, TOjuli, akoestiek, en brandwerendheid.

Alle bestaande installaties op het dak moeten opnieuw worden geïnventariseerd, verplaatst, verlengd of geïntegreerd in de nieuwe opbouw – elk met hun eigen technische randvoorwaarden. Vroeg in het proces moeten deze installaties nauwkeurig in kaart worden gebracht. Elke verlenging beïnvloedt de trek, temperatuur, en veiligheidszone van de afvoer.

Bij het verlengen van ventilatiekanalen neemt de weerstand toe. Hogere schoorstenen kunnen juist een sterkere trek geven, mits het kanaal correct gedimensioneerd is en ookde aansluiting tussen bestaand en nieuw goed gedaan is. Andere installaties zoals HWA en elektra moeten worden herontworpen. Soms blijven installaties, zoals stookruimtes of liftmachinekamers, op hun plek. Er moet hiervoor ruimte uitgespaard worden in het ontwerp, wat invloed heeft op de indeling van de optopping en de mogelijkheid tot het gebruik van 3D modules.Het kan ook gewenst zijn om PV panelen toe te voegen op de nieuwe optopping. Hier kan het hele gebouw van meeprofiteren door zelf opgewekte energie. Er moet goed nagedacht worden of dit constructief kan en hoe dit wordt toegevoegd aan het dak.

Wij werken aan het Handboek ‘Optoppen voor vve’s’, waarin we ingaan op de voor- en nadelen van optoppen in bewoonde staat. Hier gaan we ook in op een stappenplan hoe een succesvol optopproject gerealiseerd kan worden. Daarnaast hebben we een aantal handreikingen geschreven die je kunt vinden op onze website, zoals de handreiking Technische richtlijnen en overwegingen bij het optoppen, Optoppen en erfpacht: advies voor gemeenten en initiatiefnemers, Optoppen en Natuurbehoud: een Gids voor Gemeenten en Projectontwikkelaars en Optoppen: de constructie en fundering. Deze zijn te vinden in onze kennis hub.

Kijk ook eens op onze nieuwe pagina over de Optop-revolutie en natuurlijk de pagina over optoppen als oplossing.

Link naar het originele artikel: https://www.dakweb.nl/sleutelrol-voor-dakdekker-bij-voorbereiden-dak-voor-optoppen/l14893c11